آتشکده ها و چهار طاقی ها در دوره ساسانی

شاید پس از کاخ ها ، آتشکده ها مهمترین آثار بر جای مانده از دوره ساسانیان باشد . این بنا ها مکانی برای گرامیداشت آتش مقدس و مراسم مذهبی بوده اند و لذا از نظر معماری مبتنی بر اصول خاص و ویژه هستند .

در دوره ساسانی سه آتش بزرگ به نام های آذر فرنبغ ، آذرگشسب و آذر برزین مهر ( مهر برزین) وجود داشته که متعلق به سه طبقه از طبقات اجتماعی زمان ساسانی بوده اند . اگر آتشکده های ساسانی نسبت به اهمیت آتش های آنها درجات متفاوتی داشتند اما اساس ساختمانشان  تا حدودی یکسان و منطبق بر نقشه ای واحد بوده است. فرم معاری آتشکده عبارت بوده است از یک بنای  چهار ضلعی که در چهار ضلع آن چهار درگاه تاقدار داشته است و بر روی این فضای چهار ضلعی گنبدی قرار می گرفته است ، به همین دلیل است که به چهار طاقی نیز مشهور شده اند . گاهی این چهار طاقها به صورت منفرد هستند اما در بعضی از آنها دالان طواف دار و فضا های وابسته دیده می شود ، مانند آتشکده قصر شیرین . اصولا این بنا ها را بر روی بلندیها می ساخته اند. از آتشکده های معروف این زمان می توان به آتشکده آذر گشسب در تخت سلیمان آذر بایجان اشاره کرد.

معماری ساسانی
معماری ساسانی

طرح و ساخت آتشکده ساسانی به حدی ساده و و نیرومند بوده است که تاثیر بارزی بر معماری شرق و غرب داشته است. در سرزمین های تحت قلمرو آئین بودا شباهت کافی آتشکده با استوپا مورد قبول است. آتشکده به خاطر فضای بزرگ داخلی امتیازات بیشتری داشته است. لذا بر این اساس بوده که شکل این نوع بنا برای یک استوپای مقدس اقتباس شده است . بدین نحو که داخل آن را هم برای اجرای عبادت بکار می بردند و هم آنرا با مجسمه های بودا پر می کردند . در باختر ( غرب ) این نفوذ حتی بیشتر و آشکار تر است.

به طور کلی در باره معماری ساسانی باید گفت که : معماری این عهد بر اساس معماری بومی و نواحی خشک مرکزی و شرقی ایران بنیان گزاری شده است. بدین معنی که در ابنیه بزرگ سلطنتی هخامنشی پوشش مسطح و احداث ایوان ها و تالار های ستون داریا به عبارت دیگر ابنیه سرزمین های شمال ، سر مشق اصلی معماران و  سازندگان آن ها بوده است و در بنا های دوره سا سانی اعم از کاخهای سلطنتی و آتشکده ها ، پوشش های گنبدی و ساختن ایوان هایی با طاق های ضربی ( گاه واره ای) و چهار طاقیهای مخصوص آتشکده متداول بوده است  و اساس معماری عهد ساسانی را تشکیل می داده است.

معماری جهان — محمد ابراهیم زارعی

عضویت
اطلاع از
guest

8 نظرات
پرامتیازترین
جدیدترین قدیمی‌ترین
بازخورد درون خطی
دیدن تمامی دیدگاه ها
sourena

تمام بدبختیهای ما به این دلیل بوده که ما خود را درست نشناخته ایم بدان امید که شما سهم خطیری در شناخت ایران عزیز نسبت به مردم ایفا کنید

کوروش

کل شهر تیسفون از مرمر سفید بوده که اعراب احمق آن را غارت کرده اند.

امیر

درود به شما دوست عزیز.البته گفته من رو یکی از دوستان اشاره کرد که اطلاعات و دانشتون در این زمینه ابتدایی بود ولی باز هم از شما سپاس گذارم.آتشکده ها یکی از شگفتیهای معماری ایرانی است که هر خشتی که بر دیوار هر آتشکده آرمیده با دلین و منطق بوده چهار طاق نماد ۴ عنصر طبیعت بوده(آب-آتش-خاک-هوا یا باد)و نشان دهنده ی معماری بر اساس تفکر و اندیشه انسانی بوده!

هومن

با سلام در کل اطلاعات بدی نبود ولی کاملا ابتدایی و فاقد اطلاعات اصلی در موضوع مورد بحث بود کاش حداقل به خود زحمت داده بودید و تاریخچه کامل چهر طاقی های ایران خوانده بودید و اولین چهر طاقی دنیا را معرفی می کردید متاسفانه همه ما دارای اطلاعات کمی هستیم اما در مورد همین اطلاعات کممان هم به نادرستی شروع به اطلاع دادن به دیگران میشویم که کار کاملا نادرستی است همیشه باید اطلاعات جامع و کامل باشد همچنین خوب بود در نامهای اتشکده هایی که ذکر شد نام اتشکده کاریان راهم می بردید مطمئنا هم شما و هم… مطالعه بیشتر »

مجتبی

سلام
هومن جان اگه اطلاعات دیگه ای داری (درباره اتشکده ها) بمن خبر بده
همین جا
مرسی عزیز

مجتبی

ممنون
ولی از چهارطاقی ها در دوران قدیم برای گاهشماری استفاده میشده است که اقای غیاث ابادی در کتاب نظام گاهشماری خود میتوان گفت بعنوان اولین نفر به خوبی این مورد را مورد بررسی خوبی قرار داده اند که این چهارطاقی ها برای گاهشماری و در کل حالت تقویم داشتند.

کاظم

اولا بر خلاف تصور عموم چهار طاقی محل نگهداری آتش نبوده ویک ساختمان ستاره شناسی بوده مثل بازه هور اولین گنبد ایران و احتمالا جهان با گوشه سازی از جنس چوب . دلیلی نداره آتش جائی دور از شهر و فاقد دسترسی روشن نگهداری بشود انهم در بالای کوه بدون هیچ ساختمان تاسیساتی و اقامتی در اطراف همه چهار طاقی ها کاربری نجومی شان تایید شده مثل بازه هور -نیاسر -باکو و…… به فیلم شبکه چهار با عنوان ستاره شناسی در ایران نگاه کنید. ثانیا چهار طاقی نوعی سبک گنبد سازی بوده که در دوره ساسانی بسیار استفاده شده مثل… مطالعه بیشتر »

جلال

با سلام درشهرستان خمین روستایی به نام چهارطاق وجود دارد که به گفته قدیمیهای این روستا دارای آتشکده بوده و آثارسنگ نگارهای تاریخی وجود دارد.فرصت خوبی برای دوستان علاقمند ومحقق به تاریخ