فصل اول

پيش درآمد اتروسكي

800-508 ق‌م

i - ايتاليا

كلبه‌‌هايي ساكت در دل كوهپايه‌ها، مرغزارهايي وسيع بر دامنة كوهها، درياچه‌هايي گردآمده در جام تپه‌ها،‌ كشتزارهاي سبز يا زردي كه به درياي آبي مي‌پيوندند،‌ روستاها و شهركهاي نيم خفته در زير آفتاب نيمروز و سپس برخاسته با شور و نشاط، شهرهايي كه همه چيزشان، از كومه تا كليساي جامع، در پرده‌اي از غبار و پلشتي نيز زيبا مي نمايد – چنين است ايتالياي دو هزار ساله.‌ حتي پليني مهين ، با آن سبك بيروح و خشكش،‌ دربارة زادگاه خود بدين گونه سخن گفته است: « در سراسر زمين و زير سپهر برشده، سرزميني بدين زيبايي نيست.» ويرژيل چنين سروده است: « در اين ديار،‌ بهار جاويدان است و تابستان بدان ماهها كه از آن وي نيست نيز پا مي‌گشايد . گاوان در سال دوبار مي‌زايند و درختان دو بار ميوه مي‌آورند.» در پائستوم ، گلهاي سرخ دو بــار مي‌شكفند، و در نواحي شمال، دشتهاي بارور، همچون دشت مانتوا، بسي هست كه «قوهاي سپيدش در نهرهاي پرعلف مي چرند.» كوههاي آپنن همچون ستون فقرات بر سراسر اين شبه جزيرة‌ عظيم مي‌گذرد و كرانه‌هاي باختري را از گزند بادهاي شمال خاوري نگاه مي‌دارد و با رودهايي كه خود را شتابان در خليجهاي دلربا در مي‌بازند، خاك را بركت مي‌بخشد. در شمال،‌ كوههاي آلپ به نگاهباني ايستاده‌اند؛ از هر سوي ديگر،‌ آبهاي محافظ،‌ كرانه‌هاي دشوار و تند شيب را مي‌شويند،‌ اين سرزمين،‌ پاداشي شايسته به مردمي سختكوش بود،‌ و از ديدگاه سوق‌الجيشي نيز چنان در عرض مديترانه جاي گرفته بود تا بر جهان كلاسيك