گيلگمش به آن جزيره مي‌رسد، از شمش – نپيشتيم خواستار زندگي ابدي مي‌شود. وي داستان طوفان را براي وي بازمي‌گويد، و بيان مي‌كند كه چگونه خدايان از آنچه بر اثر حملة ديوانگي كردند پشيمان شدند و چگونه او و زنش را، براي آنكه سبب باقي ماندن نسل او مي‌شده‌اند، زندگي جاودانه بخشيدند. آنگاه گياهي را كه خوردن آن جواني را تجديد مي‌كند به گيلگمش مي‌دهد، و گيلگمش آمادة بازگشت از سفر دور و دراز خويش مي‌شود. وي در ميان راه درنگ مي‌كند تا تن خود را بشويد؛ در آن حال كه مشغول شستشوست، ماري در آن نزديكي مي‌خزد و گياه را مي‌ربايد.

گيلگمش، دلشكسته و اندوهگين، به اوروك بازمي‌گردد و در همة معابدي كه سر راه خود مي‌بيند نماز مي‌گزارد، تا مگر انكيدو ديگر باره زنده شود، حتي اگر اين زندگي تازه آن اندازه بيشتر طول نكشد كه يك كلمه با وي سخن گويد. انكيدو ظاهر مي‌شود و گيلگمش از حال مردگان جويا مي‌شود و انكيدو در پاسخ وي مي‌گويد: «مرا ياراي جواب گفتن به تو نيست، چه اگر بتوانم زمين را در برابر تو بگشايم و آنچه را كه ديده‌ام براي تو بازگويم، ترس تو را از پاي درخواهد آورد، و از هوش خواهي رفت.» ولي گيلگمش، كه نماد فلسفه، يعني حماقت متهورانه، است، در طلب حقيقت اصرار مي‌ورزد و مي‌گويد: «بگذار ترس مرا از پاي درآورد و بيهوش شوم، هرچه هست مرا از آن آگاه كن.» انكيدو احوال دوزخ را بازمي‌گويد، و با اين نغمة حزن‌انگيز قطعات بازماندة اين حماسه به پايان مي‌رسد.

vii- هنرمندان

خرده هنرها – موسيقي – نقاشي – مجسمه‌سازي – نقش برجسته – معماري

داستان گيلگمش تقريباً نمونة منحصر به فردي است كه از روي آن مي‌توانيم دربارة ادبيات بابل قضاوت كنيم. ولي آنچه از خرده‌هنرهاي بابلي از تندباد حوادث مصون مانده و به ما رسيده نشان مي‌دهد كه، در آن مردم، اگر روح ابداع هنري عميق وجود نداشته، لااقل، توجه به زيبايي بوده است. و فرو رفتن آنان در امور بازرگاني و لذتهاي جسماني و علاقة به دين، كه براي جبران دنياداري حاصل مي‌شده، چنان نبوده است كه از اين احساس توجه به جمال جلو گيرد. قطعه‌هاي آجري، كه با دقت و حوصله لعاب داده شده، سنگهاي صيقلي، آلات و ادوات خوش ساخت مفرغي و آهني و سيمين و زرين، پارچه‌هاي زربفت، قاليهاي نرم و پارچه‌هاي خوشرنگ و فرشينه‌هاي عالي، ميزها و تختها و صندليهايي كه از آن زمان برجاي