شايد پارسايي، روزگاري بر تخت شاهي هند نشسته بود.

iii- عصر طلايي هند

دوران تهاجمات- شاهان كوشاني- امپراطوري گوپتا- سفرهاي فا- هين- احياي ادب- هونها در هند- هرشة سخاوتمند- سفرهاي يوان‌چوانگ

از مرگ آشوكا تا امپراطوري سلسلة گوپته، يعني دوره‌اي به مدت كمابيش ششصدسال، كتيبه‌ها و اسناد هندي چنان اندك است كه تاريخ اين دورة مياني در تيرگي گم شده است. اين دوره لزوماً يك عصر تاريكي يا فترت نبود؛ دانشگاههاي بزرگ مثل دانشگاههاي تكسيله به كارشان ادامه مي‌دادند، و در بخش شمال غربي هند نفوذ ايران در معماري، و نفوذ يونان در پيكرتراشي، تمدن بالنده‌اي را پس از هجوم اسكندر پديد آورد. در قرن اول و دوم ق‌م، سوريها، يونانيها، و سكاها به پنجاب فروريختند، تصرفش كردند و در مدت سيصد سال اين فرهنگ يوناني- باكتريايي را بنياد نهادند. در قرن اول عصري كه ما آن را عصر مسيحي مي‌ناميم، كوشانها، كه طايفه‌اي از آسياي ميانه بودند و با تركان خويشي داشتند، كابل را گرفته آن را پايتخت خود كردند؛ و از آنجا، قدرتشان را بر سراسر شمال باختري هند و بيشتر آسياي ميانه گسترش دادند. در زمان پادشاهي بزرگترين شاهشان، يعني كنيشكه، هنر و علوم پيشرفت كرد: پيكرتراشي يوناني- بودايي برخي از زيباترين شاهكارهايش را به وجود آورد، بناهاي عالي در پيشاور، تكسيله، و متورا ساخته شد، و چركة ] طبيب[ فن طبابت را پيشرفت داد، و ناگارجونه و اشوگشه پايه‌هاي آيين بودايي مهايانه (يا، ارابةبزرگ) را گذاشتند، كه اين، خود در پيروزي گئوتمه ]بودا[ بر چين و ژاپن ياري كرد. كنيشكه در برابر دينهاي گوناگون بردبار بود، و خدايان گوناگون را آزمود؛ و سرانجام آيين بوداي جديد آميخته به اساطير ] بودايي[ را پذيرفت، كه در آن بودا را خدا كرده و آسمانها را به بودي‌ستوه‌ها و ارهتها انباشته بودند؛ فرمان داد تا شوراي بزرگي از متألهين بودايي گردآيند تا اين اعتقاد را براي قلمرو او خلاصه كنند، و خود در گسترش دين بودايي كمابيش آشوكاي دوم شد. شورا 000،300 سوتره ]يا، گفتار [ راساخت و فلسفة بودا را با نيازهاي عاطفي توده‌هاي پايينتر مردم هماهنگ كرد، و خود بودا را هم به مرتبة خدايي رساند.

در اين ميان چندره‌گوپتة اول (با چندره‌گوپتة سرسلسلة ماوريا اشتباه نشود) درمگده دودمان