در محل يك شهر باستاني خمرها، پايتخت نويي به نام آيوتهايا ساختند، و سلطة خود را از اين پايتخت گسترش دادند تا در حدود سال 1600، كه امپراطوريشان برمة جنوبي، كامبوج و شبه‌جزيرة مالايا را شامل شد، تجارتشان در شرق به چين، و در غرب به اروپا رسيد. نقاشانشان دستنوشته‌ها را مصور مي‌كردند؛ چوب را با لاك رنگ مي‌زدند؛ ظروف چيني را به سبك چيني مي‌پختند، بر ابريشمهاي زيبا قلابدوزي مي‌كردند؛ و گاهي هم مجسمه‌هايي مي‌تراشيدند كه برتري بيهمتايي داشت. در فراز و نشيبهاي روزگار ، مردم برمه‌ آيوتهايا را تصرف كردند، و آن را با تمام هنرش نابود ساختند. سياميها در پايتخت جديدشان، بانكوك، پاگوداي بزرگي ساختند كه كثرت آرايش آن نمي‌تواند زيبايي طرح آن را كاملا بپوشاند.

برمه‌ايها در شمار بزرگترين سازندگان آسيا بودند. آنان، كه از مغولستان و تبت به اين كشتزارهاي حاصلخيز فرو آمدند، تحت تأثيرات هندي قرار گرفتند، و از قرن پنجم به اينسو مجسمه‌هاي فراوان بودايي، ويشنوي [ويشنوپرستي] و شيوه [شيوا پرستي]، و ستوپاهاي بزرگي پديد آوردند كه در معبد باشكوه آننده به ذروة كمال رسيد- و اين يكي از پنج هزار پاگوداي پايتخت باستاني آنان، يعني پاگان است. قبلاي قاآن پاگان را غارت كرد، و مركز حكومت برمه‌اي مدت پانصد سال از اين پايتخت به آن پايتخت در تغيير بود. مدتي مندله به عنوان كانون حيات برمه‌اي رونق يافت، و آشيان هنرمنداني شد كه در بسياري از زمينه‌ها به زيبايي دست يافتند، از قلابدوزي و جواهرسازي گرفته تا [بناي] كاخ شاهي- كه خود نشان مي‌داد آنان با چوب شكننده چه‌ها كه نمي‌كنند. انگليسيها، كه از رفتار با هيئتهاي مبلغان و بازرگانان خود ناخشنود بودند، در سال 1886برمه را تحت سلطة خود گرفتند و پايتخت را به رانگون كوچ دادند، و اين شهر تسليم نفوذ انضباطي نيروي دريايي امپراطوري شد. برمه‌ايها در آنجا يكي از زيباترين نيايشگاههاي خود، يعني شوئي داگون مشهور، را ساخته بودند، و آن پاگوداي زريني است كه هر ساله ميليونها زاير بودايي برمه‌اي را به سمت خود مي‌كشد. گفته مي‌شود كه موي سر شكيه‌موني ]بود ا[ در اين معبد قرار دارد.

3- معماري اسلامي در هند

سبك افغاني- سبك مغولي- دهلي- آگره- تاج محل

فتح نهايي معماري هندي در عهد سلسلة تيموريان هند بود. مسلمانان ثابت كرده بودند كه به هرجا دست يابند- در غرناطه و قاهره و اورشليم و بغداد- سازندگاني استاد هستند؛ از اين دودمان نيرومند همين انتظار مي‌رفت كه، پس از آنكه به ايمني در هند استقرار يافت، بر خاكي كه برآن پيروزي يافته بود، مسجدهايي به باشكوهي مسجد عمر (اورشليم)، به عظمت مسجد جامع سلطان حسن (قاهره)، و به ظرافت الحمراء (غرناطه) برآورد. سلسلة افغان صنعتگران هندي را به كار گرفت، مايه‌هاي هندي را تقليد كرد، و حتي ستونهاي معابد هندي را به معماري