بشري را بر ما آشكار مي‌گرداند:

شكوه بامدادي بر فراز سرم بالا مي‌رود،

گلهاي رنگ پريدة سفيد و ارغواني، آبي و سرخ.

من بيقرارم.

در علفهاي پژمرده چيزي تكان خود؛

پنداشتم صداي پاي اوست كه به گوشم رسيد.

سپس ملخي صدا كرد.

چون ماه نو پديدار شد، از تپه بالا رفتم.

ديدمش كه از راه جنوبي سر مي‌رسد:

قلبم سبكبار شد.

5- فيلسوفان پيش از كنفوسيوس

«كتاب تحولات»- «يانگ» و «يين» - عصر روشنفكري چين – تنگ شي يا سقراط چين

محصول بارز اين دوره فلسفه است. در همة اعصار كنجكاوي ما انسانها از دانش و امكانات ما پيشي گرفته است، و آرمانهاي ما براي رفتار انساني راهي نپيمودني برگزيده- اين هم از عظمت انسان نمي‌كاهد. در 1250ق‌م يوتزه را مي‌بينيم كه ندا مي‌دهد: «آن كس كه از شهرت چشم پوشد، به غم نيفتد» - و خوشا آن كس كه نام در تاريخ ندارد! اين سخن نغز و پرمغز، كه در آن زمان نيز كهنه بود، هنوز براي زبان‌بازاني كه فرجام تلخ آوازه و شكوه را نمي‌دانند آموزنده است.

از زمان يوتزه تاكنون، چين فيلسوف‌پرور بوده است. همچنان كه هند برترين زادگاه فلسفة اولي و دين است، چين والاترين موطن فلسفة انساني يا غيرالاهي است. مي‌توان گفت كه در چين، تنها اثر مهمي كه در فلسفة اولي فراهم آمده است اي چينگ يا كتاب تحولات است. دربارة اين سند عجيب، كه سرفصل تاريخ فكر چيني است، چنين گفته‌اند كه يكي از بنيادگذاران دودمان چو، به نام ون وانگ، در زندان آن را پرداخته و در اين كار از افكار فغفور افسانه‌اي، فوشي، بهره جسته است. بنابر روايات، فوشي هشت كوا- «سه خطي» مرموز كه در فلسفة اولاي چين نواميس و عناصر طبيعت را نمايش مي‌دهند- را ابداع كرد. «سه خطي»ها يا پيوسته‌اند و نمايندة يانگ يا اصل نرين شمرده مي‌شوند، يا شكسته‌اند و نمايندة يين يا اصل مادين. در اين دو گانگي معنوي، يانگ اصل فلكي مثبت و فعال و مولد نور و گرمي و زندگي است، و يين اصل فلكي منفي و منفعل و مظهر ظلمت و سردي و مرگ است. ون‌وانگ «سه‌خطي»ها را دو برابر كرد و تركيبات خطهاي پيوسته و شكسته را به شصت و چهار رسانيد و به اين شيوه نام خود را جاويدان ساخت و سر ميليونها چيني را به دوار انداخت. هر يك

‌ ب