آن ملاقات، دامن همت به كمر بست تا رسالت خود را به انجام رساند و نافذترين فيلسوف تاريخ شود.

ii- كنفوسيوس

1. خردمند در جستجوي دولت عادل

ولادت و جواني- شاگردان و روشها- سيما و منش- زن و ببر- تعريف حكومت خوب- كنفوسيوس براريكة قدرت- سالهاي سرگرداني- تسلاي دورة پيري

كونگ چي‌يو، كه شاگردانش او را كونگ فوتزه، يعني «كونگ استاد» مي‌خواندند، به سال 551ق‌م، در چوفو، واقع در امارات لو كه همان استان شانتونگ كنوني است، زاده شد. بنابر افسانه‌هاي چيني كه در عرصة مبالغه‌پردازي از افسانه‌هاي هر قومي گوي سبقت مي‌ربايند، اشباح، تولد طفل نامشروعي را به مادري جوان خبر مي‌دهند، پس مادر جوان كنفوسيوس را در غاري به دنيا مي‌آورد. به هنگام زادنش، خيل اژدها به مراقبت مي‌پردازند و بانوان اثيري هوا را عطرآگين مي‌سازند. آورده‌اند كه نوزاد پشتي چون پشت اژدها و لباني مانند لبان گاو و دهاني به سان دريا داشت. وي به خانواده‌اي متعلق بود كه هنوز برقرار است و قديمترين خانوادة چيني محسوب مي‌شود تبارشناسان تأييد مي‌كنند كه نسب وي مستقيماً به فغفور بزرگ، شي‌هوانگ تي، مي‌رسد و تقدير بر اين بوده است كه اخلاف وي تا امروز دوام آورند. اخلاف نرينة او در سدة پيش به يازده‌هزار تن مي‌رسيدند. اكنون تقريباً همة مردم شهر مولد او خود را از صلب او، يا از نسل يگانه فرزندش، مي‌دانند. وزير دارايي حكومت كنوني چين [سال 1935] كه در نانكينگ مستقر است، از آن زمره است.

وقتي كه كونك فوتزه به جهان آمد، پدرش هفتاد ساله بود، و چون فرزند به سه سالگي رسيد، پدر درگذشت. او را به مدرسه فرستادند ولي، براي كمك به مادر، به شغلي نيز تن درداد، و شايد رخوت يا وقاري كه همة اوراق كارنامة عمر او را درنورديده است، در همين اوان كودكي بر او دست يافته باشد. با اين وصف، در جواني مجال آن داشت كه در تيراندازي و خنياگري تردست گردد. چنان به موسيقي خو گرفت كه براثر شنيدن آهنگي دلنشين منقلب شد و از آن پس به گياه‌خواري روي آورد و مدت سه ماه گوشت نخورد! برخلاف نيچه، ميان فلسفه و ازدواج مخالفتي نديد؛ پس، در سن نوزده‌، همسري برگزيد و در بيست و سه او را رها كرد و ظاهراً ديگر متأهل نشد.

در سال بيست و دوم عمر، كار خود- آموزگاري- را آغاز كرد. خانة خود را آموزشگاه گردانيد و از شاگردان جز شهرية قليلي كه در استطاعت آنان بود، نخواست. برنامة