اينهمه خواهيم ديد كه اقلاب صنعتي به هنگام خود طومار تمدن چين را درهم نورديد و عوامل اقتصادي و سياسي و اخلاقي آن تمدن بارور و بي‌نظير را دگرگون گردانيد.

ii- مردم و زبان

جمعيت – قيافه – پوشش – ويژگيهاي زبان چيني – در باب خط چيني

بايد ارقام را پيش از هر چيز مورد توجه قرار دهيم: چينيان بسيار فراوانند. كارشناسان حدس زده‌اند كه جمعيت امارات چين در 280 ق‌م در حدود 000،14000، در 200 ميلادي نزديك به 000،28000، و در 726 ميلادي قريب 000،500،41 تن بود، و در 1644 ميلادي به 000،89000، در 1743 به 000،000،150، و در 1919 به 000،000،330 تن رسيد. در قرن چهاردهم يك مسافر اروپايي در چين «دويست شهر – همه بزرگتر از ونيز» يافت. بنابر قانون ثبت احوال چين، هر خانواده موظف است كه نام افراد خود را بر لوحه‌اي بنويسد و كنار در خانه بياويزد. ما از درجة دقت اين ارقام و گزارشهايي كه بر اساس آنها تنظيم شده است آگاهي نداريم. اما سرشماري اخير، كه مبتني بر اين لوحه‌ها بود، از وجود 000،000،400 تن در خاك چين حكايت مي‌كند.

مردم ناحيه‌هاي متفاوت چين، از لحاظ طول قامت، نابرابرند. چينيان جنوب كوتاهتر و ضعيفتر از شماليها هستند. بر روي هم، مردم چين پرطاقت‌ترين مردم آسيا به شمار مي‌روند. بنية جسماني و شجاعت و تحمل آنان در مقابل سختي و درد و بيماري و ناملايمات محيط فوق‌العاده است. به همين دليل است كه مهاجران چيني، در هر كشور، با محيط سازگار شده و بر رفاه دست يافته‌اند. ترياك، ازدواج درونگاني، و سيفليس هيچ‌ كدام نتوانسته است به تندرستي آنان لطمه وارد سازد. انحطاط دستگاه اجتماعي چين به هيچ وجه زادة انحطاط بدني يا دماغي مردم نيست.

چهرة چيني در نظر هر قومي خوشايند نيست، ولي بيش از چهرة ملتهاي ديگر هوش‌نماست. از ديدگاه تعصب آلود غربيان، افراد طبقة فقير چين قيافه‌اي بسيار زشت دارند، و نگاه برخي از بزهكاران چيني چنان شيطاني است كه به كار صورت‌سازي مبالغه‌آميز سينما مي‌خورد. اما چهره‌هاي اكثر مردم اجزايي مرتب دارند و، به سبب پلكهاي افتاده و همچنين به سبب قرنها تمدن، از ملايمت و آرامش برخوردارند. چشمان آنان، آن قدر كه به گوش ما خوانده‌اند، مورب نيست؛ پوست آنان، با آنكه زرد به شمار رفته است، در اكثر موارد به رنگي سبزه و آفتاب خورده و خوشنما نزديك است. زنان روستايي در قوت به پاي مردان مي‌رسند، ولي زنان طبقات