يونانيان است و از گزند جنگها ايمن مانده است. مردم اليس به بركت آن توانستهاند مسابقات ورزشي را جانشين جنگ كنند. اقوام مهاجر چون به آلتيس ميرسيدند، از روي صفا به زيارت معبد زئوس و معبد هرا ميرفتند و بعدا نيز براي جلب عنايت آن دو، هدايايي پيشكش ميكردند. از اين روي، ثروت و شهرت معبدهاي زئوس و هرا در طي قرنها روزافزون بود. هنگامي كه يونان بر ايران پيروز ميشود، معماران و مجسمه سازاني بزرگ با صرف اموال فراوان، ساختمان آنها را تجديد ميكنند و بدين وسيله اعلام ميدارند كه اين دو معبد در تحصيل آن پيروزي بزرگ بسي تاثير داشتهاند. تاريخ ساختمان اصلي معبد هرا به سال 1000 ق‌م ميرسد. كهنترين اثري كه از معبدهاي يوناني باقي است، بازمانده اين معبد است، مشتمل بر قطعات 36 ستون و 20 سرستون متنوع. از اين تنوع چنين بر ميآيد كه معبد بارها مورد بازسازي قرار گرفته است. بي گمان، ستونها و سرستونها در آغاز از چوب بودند، و هنگامي كه پاوسانياس به تماشاي معبد رفت، هنوز يكي از ستونها كه از چوب بلوط بود در جاي خود قرار داشت.

پس از عبور از اولمپيا به محل باستاني شهر اليس و سپس به آخايا ميرسيم. اين ناحيه همان است كه پس از دست يافتن قوم دوري بر آرگوس و موكناي، پناهگاه برخي از مردم آخايايي شد. اين شهر، مانند آركاديا، شهري كوهستاني است، و چوپانان بردبار گله‌هاي خويش را در دامنه‌هاي آن ميچرانند و به مقتضاي فصول مختلف سال، به نقاط پست يا مرتفع آن رفت و آمد ميكنند. در ساحل باختري، بندر پاتراي يا پاتراس واقع است، و پاوسانياس درباره زنان اينجا ميگويد: ((شماره آنان دو برابر تعداد مردان است، و اگر زنان بتوانند مومن باشند، اينان را بايد مومن به آفروديته بدانيم.)) در امتداد خليج كورنت، شهرهاي ديگري مانند آيگيون، هليكه، آيگيرا، و پلنه نيز وجود داشته و در روزگاران گذشته مردان و زنان و كودكان فراوان را در بر گرفتهاند. اما اكنون از آنها نشاني نيست.

v - كورنت

مسافر پس از آنكه لختي ديگر كوه‌ها را پشت سر گذارد، باز به يكي ديگر از اقامتگاه‌هاي دوريان يعني سيكوئون ميرسد. در اين شهر مردي به نام اورتاگوراس به سال 676 حيلهاي سياسي به كار برد كه در سده‌هاي بعد كرارا مورد استفاده قرار گرفت: وي به كشاورزان چنين تلقي كرد كه آنان از فرزندان قوم پلاسگوي يا آخايايي هستند، در صورتي كه طبقه اشراف و مالكان زمين، كه از وجود كشاورزان بهره كشي ميكنند، به قوم مهاجم دوري تعلق دارند. پس، در پرتو تعصبات شخصي و قومي كشاورزان، انقلاب موفقيتآميزي را آغاز كرد و بر اثر آن، خود بر مسند ديكتاتوري نشست و زمام امور را به دست طبقه صنعتگر و بازرگان داد. سيكوئون در عصر مورون و كليستنس، يعني جانشينان لايق اورتاگوراس، شهري نيمه صنعتي ميشود و در فن كفشدوزي و سفالسازي شهرتي بسزا مييابد، هر چند كه در همه جا به كشت خيار معروف است.