شد. آناكرئون از تئوس به ساموس شتافت تا درباره پولوكراتس مديحه سرايد و پسر او را آموزش دهد.

بزرگترين شخصيت دربار پولوكراتس، تئودوروس هنرمند، نيز از مردم ساموس بود. مانند داوينچي، در فنون بسيار دست داشت. روايات يوناني، گويا به قصد گريز از تجسس، اختراع ترازو و گونيا و چرخ تراش را به او نسبت ميدهند. گوهرتراش و فلزكار و سنگ كار و درودگر و پيكرتراش و معماري قابل بود. در تزيين دومين معبد آرتميس در افسوس شركت كرد، براي اجتماعات عمومي مردم اسپارت يك سكياس يا كوشك ساخت، قالبگيري با گل را به يونانيان شناسانيد و، مانند رويكوس، فن ساختن مجسمه‌هاي مفرغي را از مصر و آشور به ساموس رسانيد. يونانيان پيش از تئودوروس با الصاق صفحه‌هاي مفرغي به قالبي از چوب، مجسمه‌هاي مفرغي خشني ميساختند. اما پس از او توانستند تنديسهاي مفرغي پرشكوهي چون ارابه ران دلفي و ديسك پران، اثر مورون، به وجود آورند. از اينها گذشته، ساموس در سفالگري هم مشهور بود. پليني ميگويد كه كاهنان الاهه كوبله براي محروم كردن خود از رجوليت، از اين سفالها به كار ميبردند.

3- هراكليتوس، فيلسوف افسوس

آن سوي ساموس، نزديك خليج كائوستروس، مهمترين شهر يونيا افسوس قرار داشت. افسوس، كه در حدود سال 1000 بنيادگذاري شد، به بركت جريان بازرگاني دو رود كائوستروس و ماياندروس آباداني يافت. در جمعيت و دين و هنر آن، عناصر شرقي نيرومندي راه داشتند. آرتميس، الاهه شرقي مادري و بارآوري، در آنجا مورد پرستش بود، و معبد معروف او بارها دستخوش ويراني و بازسازي قرار گرفت.

نخستين بار، معبد آرتميس، تقريبا به سال 600، در محل يك مذبح باستاني كه دوبار ساخته و دوبار خراب شد، به وجود آمد، و محتملا اولين بناي سبك يونياست. در حدود 540، با كمك كرزوس، معبد ديگري برپا شد و پايونيوس، معمار افسوسي، و دمتريوس، كاهن معبد افسوس، و تئودوروس، هنرمند ساموسي، در تزيين آن شركت كردند. اين معبد تا آن زمان از حيث عظمت نظيري نداشت، و از اين رو يكي از ((عجايب هفتگانه عالم)) محسوب ميشد.

گذشته از اين معبد، شاعران و فيلسوفان و زنان خوشپوش افسوس نيز اين شهر را بلند