اشراف پشتيباني كردند كه افراد حزب مردمي كروتونا عليه آنان برخاستند و با كينه و خشم محل اجتماع فيثاغورسيان را آتش زدند، گروهي از آنان را كشتند و گروهي ديگر را از شهر بيرون كردند; مطابق يك روايت، حتي فيثاغورس را هم گرفتند و به قتل رسانيدند. گفتهاند كه فيثاغورس، در حين فرار، به يك كشتزار باقلا برخورد، و چون نميخواست باقلاها را پايمال كند، متوقف و دستگير شد، و به قتل رسيد. مطابق روايتي ديگر، وي به متاپونتوم گريخت و در آنجا چهل روز از غذا خوردن امتناع ورزيد و بدين وسيله انتحار كرد. شايد احساس ميكرد كه هشتاد سال عمر براي او كافي است.

نفوذ فيثاغورس در طول زمان پايدار ماند، و هنوز هم با احترام از او ياد ميشود. پيروان او سيصد سال به صورت انجمنهاي كوچك متفرق در بلاد يونان وجود داشتند و دانشمنداني مانند فيلولائوس، و حكامي مانند آرخوتاس، جبار تاراس و دوست افلاطون، از ميان ايشان برخاستند. شاعر انگليسي، وردزورث، بدون آنكه خود بداند، در مشهورترين اشعار خويش، داراي گرايشهاي فيثاغورسي بود. افلاطون به افكار فيثاغورس دلبستگي داشت و در همه نظريات مهم خود از او پيروي كرد و مانند او دموكراسي را به باد انتقاد گرفت و خواستار شد كه زمامداران از ميان فيلسوفان برخيزند و نوعي حكومت اشتراكي اشرافي برپا دارند.

افلاطون، همچون فيثاغورس، فضيلت را ناشي از هماهنگي ميشمرد، هندسه را دوست داشت، به نيروي مخفي اعداد معتقد بود، و درباره طبيعت و سرنوشت نفس، نظرياتي فيثاغورسي به ميان نهاد. بر روي هم، فيثاغورس بنيادگذار فلسفه و علوم اروپاست، و اين خود براي جاويدان ساختن نام او كافي است.

iii - كسنوفانس، فيلسوف الئايي

خرابه‌هاي شهر لوكري در باختر كروتونا واقع است. اين شهر، به عقيده ارسطو، به وسيله بردگان و زناكاران و دزدان فراري و تبعيدي شهر لوكريس كه در شبه جزيره يونان قرار داشت، برپا شد. شايد ارسطو خواسته است، با اين سخن، جهان جديد را در برابر جهان قديم تحقير كند. چون زندگي مردم اين شهر، بر اثر مفاسد اخلاقي، دستخوش اختلال شد، ناگزير نزد وخش معبد دلفي رفتند و چاره طلبيدند. وخش بديشان پاسخ داد كه بايد دست به وضع قانون زنند. شايد اين سخن را زالئوكوس به وخش القا كرده باشد، زيرا او بود كه در سال 664 قوانيني براي لوكري وضع كرد و گفت كه آنها را الاهه آتنه در خواب به او آموخته است. اين قوانين، اگر نخستين قوانين خدايي نباشند، نخستين قوانيني هستند كه در يونان به روي كاغذ آمدهاند. اهالي لوكري به اندازهاي بدين قوانين علاقهمند شدند كه اگر كسي قانوني تازه پيشنهاد ميكرد، ميبايست ريسماني به گردن بيندازد تا اگر قانون مورد پسند واقع نشود، بسهولت با همان ريسمان به دارش زنند.