متوجه شهر جديد و بي اهميت رم شدند و در طرف شمال نيز به اتروريا گراييدند. روميان، به ميانجي مردم كوماي، عدهاي از خدايان يونان، مخصوصا آپولون و هراكلس، را براي پرستش خود پذيرفتند.

اندكي پيش از آغاز قرن ششم، مردم فوكايا به سواحل جنوبي فرانسه پا نهادند و بندر ماساليا را تاسيس كردند. اينان، كه محصولات يونان را از راه رود رون و شعب آن تا آرل و نيم حمل و نقل ميكردند، در آن ديار دوستان و همسراني گرفتند و كشت زيتون و مو را به فرانسويان آموختند و تمدن يوناني را گستردند; همين عمل موجب شد كه فرانسه بعدا، در روزگار قيصر، تمدن رومي را هم بآساني بپذيرد. مردم فوكايا شهرهاي آنتيپوليس (آنتيب كنوني) و نيكايا (نيس كنوني) و مونويكوس (موناكو) را در سواحل خاوري به وجود آوردند، و در غرب به اسپانيا رفتند و شهرهاي روداي (روساس)، امپوريون (امپورياس)، همروسكوپيون، و مايناكا را ساختند. كوچندگان يوناني در اسپانيا، بر اثر بهره برداري از معادن نقره تارتسوس، ثروت فراواني به دست آوردند، ولي كارتاژيان و اتروسكها، در 535، بر ايشان شبيخون زدند و نيروي دريايي آنان را يكباره نابود گردانيدند. پس، كوچنشينان يوناني در درياي مديترانه روي به ضعف گذاردند و بعدها نيز قدرت از دست رفته را باز نيافتند.

v - سيسيل

غنيترين كوچنشين يوناني در غرب، جزيره سيسيل بود كه خاكي بسيار حاصلخيز و آتشفشاني داشت و غلات فراوان به بار ميآورد. باغهاي زيتون و مو و ميوه‌هاي ديگر به حد وفور وجود داشتند. دشتها سرسبز و محل چراي رمه‌ها بودند. درختان جنگلي در كوه‌ها ميروييدند، و عسل و ماهي بآساني به دست ميآمد. از اين رو، اين سرزمين را مطلوب يا نظر كرده دمتر، الاهه كشاورزي، ميدانستند.

در هزاره سوم ق‌م، فرهنگ دوره نوسنگي در سيسيل برقرار بود. در اواخر هزاره دوم، اين فرهنگ جاي خود را به فرهنگ عصر مفرغ داد. در عصر فرهنگ مينوسي، جزيره سيسيل با جزيره كرت و يونان روابط تجاري داشت. در اواخر هزاره دوم، سه موج مهاجر به سيسيل آمدند. سيكانها از اسپانيا، قوم الومي از آسياي صغير، و سيكلها از ايتاليا. در حدود سال 800، مردم فنيقيه در موتوآ و پانورموس مستقر شدند.

از سال 735 به بعد، يونانيان به سيسيل ريختند و كوچنشينهاي ناكسوس، سيراكوز، لئونتيني، مسانا، كاتانا، گلا، هيمرا، سلينوس، و آكراگاس را تاسيس كردند. مردمي بومي، در مقابل هجوم يونانيان، يا به كوه‌ها پس كشيدند يا با يونانيان آميختند و نژاد پرشور جديدي به وجود آوردند و يا برده آنان شدند. اما يونانيان هيچ گاه سراسر جزيره را نگرفتند. مردمان فنيقيه و كارتاژ سواحل باختري جزيره را