براي تقويت انديشه ميگفتند، و يا براي حسن تدبير پيشنهاد ميكردند، توجه ميكرد و اطمينان داشت كه طبعا آماده تعالي است. بدبختانه، تميستوكلس و آريستيدس، هر دو، به دختري از مردم كئوس به نام ستسيلائوس دل دادند و دير زماني با يكديگر دشمني كردند، در حالي كه جمالي كه مسبب اين دشمن شده بود، چندان دوامي نياورد. با اينهمه، تميستوكلس، با دورانديشي و نيروي عظيم خود، زمينه پيروزي يونانيان را در جنگ سالاميس، يعني بزرگترين جنگ يونان، هموار كرد; از 493 به بعد، شروع به طرح نقشه و بناي بندرگاه جديدي در پيرايئوس كرد، و در 482 آتنيها را واداشت كه مبلغي را كه از معادن نقره لائوريون عايدي داشتند، براي ساختن يكصد كشتي جنگي صرف كنند. بايد دانست كه بدون نيروي دريايي آتن، مقاومت در مقابل خشيارشا امكان نداشت.

iii - خشيارشا

داريوش در 485 ق‌م درگذشت، و خشيارشاي اول به سلطنت رسيد. پدر و فرزند، هر دو، افرادي لايق و با فرهنگ بودند، و اگر تصور كنيم كه جنگ يونانيان و ايرانيان مبارزه ملتي متمدن با ملتي وحشي است، دچار اشتباه بزرگي شدهايم. داريوش قبل از اشغال يونان قاصداني به آتن و اسپارت فرستاد و از آنها خواست كه به نشانه اطاعت، به قاصدان او خاك و آب تسليم دارند. ولي هر دو شهر قاصدان را كشتند. اسپارتيان اين واقعه را، مطابق عقايد خرافي خود، به فال بد گرفتند، از كرده خود كه نقض يكي از اصول روابط بين المللي بود پشيمان، و خواستار شدند كه دو نفر از اهالي شهر به نزد پادشاه ايران روند و خود را تسليم دارند و به مجازاتي كه پادشاه بزرگ شايسته ميداند تن در دهند. دو تن به نام سپرتياس و بوليس، كه متعلق به خانواده‌هاي قديمي و توانگر بودند، داوطلبانه نزد خشيارشا رفتند و خود را آماده مرگ معرفي كردند.

هرودوت چنين ميگويد: ((خشيارشا با عظمت روحي راستين جواب داد كه وي حاضر نيست، مثل اسپارتيان، با كشتن فرستادگان، مقرراتي را كه بايد همه مردمان رعايت كنند، زيرپا گذارد. چون او اسپارتيان را براي چنين رفتاري سرزنش كرده است، خود مرتكب آن نميشود.)) خشيارشا با تاني، ولي پيگيرانه، به فراهم آوردن مقدمات دومين حمله ايران به يونان پرداخت. مدت چهار سال از همه استانهاي كشور خود مهمات و سپاه خواست و در سال 481 بالاخره آماده حركت شد.

شايد تا قبل از عصر حاضر چنان لشكركشي عظيمي سابقه نداشته است. به گفته هرودوت، اردوي خشيارشا مركب بود از دو ميليون و ششصد و چهل و يك هزار جنگجو و عدهاي معادل آن، شامل مهندس، غلام، بازرگان، ماموران تهيه آذوقه، و فواحش. هرودوت از سر مبالغه ميگويد كه اگر قشون خشيارشا از رودخانهاي آب ميآشاميدند، آن