فصل يازدهم

پريكلس و دموكراسي

i - اعتلاي آتن

شلي ميگويد: ((دورهاي كه ميان تولد پريكلس و مرگ ارسطو واقع است، چه در حد خود و چه از لحاظ تاثيري كه در مقدرات انسان متمدن داشته است، بي شك مهمترين دوران تاريخ جهان است.)) آتن، سراسر اين دوران را زير نفوذ و سلطه خود داشت، زيرا پيشواي نجات يونان بود و از اين روي غالب شهرهاي منطقه اژه او را پيروي و تقويت ميكردند، و نيز، پس از پايان جنگ، يونيا دچار فقر و تنگدستي شده و اسپارت نيز بر اثر انحلال تجهيزات سپاهي و زيانهاي زلزله و شورش دستخوش ناامني و اخلال شده بود، در صورتي كه در اين هنگام، بحريهاي كه تميستوكلس تشكيل داده بود، چنان قدرتي داشت كه پيروزيهاي بازرگانيش با فتوحاتي كه در آرتميسيون و سالاميس نصيبش شده بود برابري ميكرد.

ولي جنگ يكسره پايان يافته بود و كشمكش بين يونان و ايران، از فتح يونيا به دست كوروش تا شكست داريوش سوم به دست اسكندر، همچنان بتناوب ادامه داشت. در سال 479 ق‌م ايرانيان از يونيا، و در 478 از ناحيه درياي سياه، و در سال 475 از تراكيا بيرون رانده شدند; و در سال 468، در دهانه رود ائورومدون، يك ناوگان يوناني، به فرماندهي كيمون آتني، ايرانيان را به نحوي قاطع در دريا و خشكي شكست داد. در سال 477 شهرهاي آسيايي يونان و شهرهاي ناحيه اژه، براي حراست خود در مقابل ايرانيان، به رهبري آتن، اتحاديه دلوسي را تشكيل دادند و به صندوق مشتركي كه در دلوس در معبد آپولون نهاده شده بود، اعانه ميپرداختند و چون آتن در عوض اعانه نقدي كشتي ميداد، بزودي بر اثر قدرت دريايي، متحدين خود را زير سلطه گرفت و ديري نگذشت كه اتحاديه متساوي الحقوق، به امپراطوري آتن مبدل گشت.