فصل سيزدهم

اخلاق و آداب مردم آتن

i - دوران كودكي

هر شارمند آتني بايد فرزنداني داشته باشد، دين و مالكيت و دولت، متفقا بيفرزند بودن را منع ميكنند.

كسي كه فرزند ندارد معمولا كودكي را به فرزندي ميپذيرد. يتيمان خوش سيما به بهاي سنگين خريده ميشوند. در عين حال، براي پيشگيري از افزايش جمعيت و تجزيه فقرآور اراضي، شرع و عرف كشتن نوزادان را مباح ميداند. هر پدري كه فرزندي ضعيف يا ناقص به وجود آورد، يا او را از صلب خود نداند، در كشتن مختار است. فرزند بردگان بندرت مجال زنده ماندن مييابند. دختران را بيش از پسران ميكشند، زيرا كه به هنگام شوي كردن بايد جهيزي با خود ببرند، و پس از آن نيز از خدمتكاري خانهاي كه در آن پرورش يافتهاند به خدمتكاري خانهاي ميروند كه در پرورش آنان دستي نداشته است. اين گونه اطفال را در ظرفي سفالين نهاده، در نزديكي معبدي يا در مكان ديگري قرار ميدهند، تا اگر كسي خواستار پذيرفتن كودكي باشد، آن را بآساني بيابد و از مرگ نجاتش دهد. حقي كه پدران در كشتن فرزندان خود دارند، طريقه خشونتآميزي است براي اصلاح نژاد; اين خاصيت، با انتخاب طبيعي دقيق و شديدي كه از طريق مبارزات و رنجكشي صورت ميگيرد، دست به هم داده، ملتي سالم و نيرومند در يونان پديد ميآورد. فلاسفه يكسر، تحديد نسل را شايستهتر ميدانند. افلاطون ميگويد كه همه كودكان ناتوان، ونيز اطفالي كه از پدر و مادري منحط يا پير به وجود ميآيند، بايد نابود شوند. ارسطو نيز سقط جنين را از فرزند كشي برتر ميشمارد. قانون نامه طبي بقراط سقط جنين را بر طبيبان جايز نميداند، اما قابله‌هاي يوناني در اين كار دستي توانا دارند، و هيچ قانوني مانعشان نيست.

در دهمين روز ولادت، يا قبل از آن، نوزاد را رسما جزو افراد خانواده محسوب ميدارند، و در مراسم مذهبي خاصي كه گرد آتشدان خانه اجرا ميشود، او را نامگذاري كرده، هدايايي به او پيشكش