به وجود مرداني كه او را دوست ميدارند فخر ميكند. حتي در زمان ارسطو، ((عشاق يوناني)) بر سر مزار يولائوس، دوست هراكلس، سوگند عشق ميخورند. گزنوفون، سردار لشكرها و مرد سرسخت جهان، بنا به گفته آريستيپوس، فريفته كلينياس جوان است. دلبستگي مردان به پسران، و پسران به پسران، در يونان، جميع مظاهر عشق آسماني و شاعرانه را در بر دارد و با شور و شوق، عصمت، جذبه، حسد، نغمه سازي، اشك ريزي، تفكر، و بيخوابي همراه است. وقتي كه افلاطون در رساله ((فدروس)) از عشق سخن ميگويد، مقصودش عشق همجنس به همجنس است; و كساني كه در رساله ((مهماني)) به بحث و جدل مشغولند سرانجام بر سر يك نكته توافق حاصل ميكنند: عشق ميان دو مرد شريفتر و روحانيتر از عشق ميان زن و مرد است. اين گونه انحراف جنسي در ميان زنان نيز شايع است، و بانوان زيباي طبقات عالي چون ساپفو كمتر، و روسپيان بيشتر بدان ميپردازند. ((دختركان ني زن)) به يكديگر بيشتر عشق ميورزند تا به عشاق مرد خود. روسپيان پستتر محور داستانهاي بسيار درباره عشق زنان به يكديگرند.

شيوع انحرافات جنسي در يونان را چگونه ميتوان توجيه و تقليل كرد ارسطو ترس از ازدياد جمعيت را منشا آن ميداند. و اين شايد يكي از علل بروز چنين پديدهاي باشد، ولي، بي شك، شيوع فحشا و انحرافات جنسي در آتن با جدا بودن زنان از اجتماع بستگي دارد. در آتن عصر پريكلس، پسران را پس از ششسالگي از حرمسرايي كه زنان محترم عمر خود را در آن ميگذرانند بيرون برده و در ميان مردان يا پسران ديگر پرورش ميدهند. اين پسران، در دوران تشكيل شخصيت و زماني كه هنوز به سر حد بلوغ نرسيدهاند، فرصتي پيدا نميكنند كه جاذبه و دلربايي جنس لطيف را بشناسند. در مجامع عمومي اسپارت، در ميدان شهر و ورزشگاه آتن، و نيز در دوران خدمت سربازي، پسران فقط جنس مذكر ميبينند. حتي هنر نيز قبل از پراكسيتلس به نمايش زيبايي زنان نميپردازد. مردان، در زندگي زناشويي، اغلب از همفكري همسران خود محرومند. نقصي كه در تعليم و تربيت زنان موجود است، شكاف ژرفي است كه آنان را از مردان جدا ساخته، و مردان، در پي محاسني كه زنان خود را از كسب آن محروم داشتهاند، در جاهاي ديگر به جستجو ميپردازند. در نظر مردان آتن، خانه حصار و پناهگاه نيست، بلكه خوابگاه است شارمند آتني، از بامداد تا شامگاه، براي بسياري از امور در شهر به سر ميبرد و، جز با زنان و دختران خويش، با زن محترم ديگري روابط اجتماعي ندارد. اجتماع يونان، اجتماع ((يك جنسي)) است، و از آن آشفتگي و لطف و تحركي كه بعدها روح و جمال زن به ايتالياي عصر رنسانس و فرانسه دوران روشنگري بخشيده بي بهره است.

viii - عشق و ازدواج

عشق شاعرانه و به اصطلاح رمانتيك در ميان مردم يونان فراوان است، لكن بندرت موجب ازدواج ميشود. در آثار هومر، نمونه آن بسيار اندك است، و هنگامي كه آگاممنون و اخيلس درباره خروسئيس و بريسئيس و حتي كاساندراي نوميد كننده ميانديشند، محبتشان كاملا جسماني و شهواني است، ولي داستان ناوسيكائا ما را از تعميم اين حكم باز ميدارد. در افسانه‌هايي كه چون داستانهاي هومر باستانيند، از هراكلس و يولا و از اورفئوس و ائوروديكه سخن