خود در آتن، چون هر جاي ديگر، براي زنان امتياز بزرگي است. سميوئل جانسن ميگويد: ((آقا، طبيعت چنان قدرت به زنان داده است كه قانون هرگز نميتواند چيزي بر آن بيفزايد.)) گاهي غلبه طبيعي زنان بر اثر مال و جهاز يا زبان آوري آنان، يا به وسيله خاصيت زندوستي مردان، تشديد ميشود. تسلط زنان اغلب از زيباييشان سرچشمه ميگيرد، و گاه نيز زادن و پروردن كودكان دلبند، يا بستگي روحي استواري كه در بوته آزمايشهاي زندگي مشترك پديد آمده است، موجب آن ميگردد. عصري كه چهره‌هاي شريف و درخشاني چون آنتيگونه، آلكستيس، ايفيگنيا، و آندروماخه، و قهرمانان زني چون هكابه، كاساندرا، و مديا پديد آورده هرگز نميتوانسته است كه از اعماق و قلل روح زن غافل بماند. مردان عادي آتن زنان خود را دوست ميدارند و غالبا محبت خويش را از آنان پوشيده نميدارند. سنگ قبرها نمودار شگفتانگيز محبتي است كه زن و شوهر به يكديگر و به فرزندان خود دارند. مجموعه اشعار يوناني، كه شامل اشعار عاشقانه پرشوري است، قطعات موثري نيز در بردارد كه حاكي از اين محبت است. بر سنگ گوري چنين نوشته شده است: ((ماراتونيس، نيكوپوليس را در اين گور نهاد و بر اين صندوق مرمرين اشك ريخت. ولي سودي نداشت.

مردي كه زنش مرده و بر روي زمين تنها مانده است، به چه كار ميآيد))

x - خانه

خانواده يوناني، چون خانواده‌هاي هند و اروپايي، كليتا، از پدر، مادر (و گاه زن دوم)، دختران شوهر نكرده، پسران، غلامان، و زنان و فرزندان و غلامان آن پسران تشكيل ميشود. خانواده پايدارترين و تواناترين تشكيلات تمدن يونان است. زيرا، چه در فلاحت و چه در صنعت، دستگاه واحد توليد است. در آتيك، قدرت پدر وسيع است، لكن بدان وسعت كه در روم است، نيست. پدر ميتواند نوزاد خود را بكشد، دسترنج پسران خردسال و دختران شوي ناكرده خويش را بفروشد، دخترش را به شوهر دهد، و در پارهاي موارد، براي زن مطلقه خود، شوهر ديگري انتخاب كند. ولي، بنابر قوانين آتن، پدر حق فروش فرزندان خود را ندارد. هر پسري پس از ازدواج از زير نفوذ پدر ميگريزد، براي خود خانهاي ترتيب ميدهد، و عضو مستقل عشيره خود ميگردد.

خانه يوناني، ظاهري آراسته ندارد; قسمت خارجي آن، از ديوار بلند ساده و مدخلي تنگ تشكيل شده، و اين شاهد گنگي است كه از عدم امنيت در زندگي آن مردم حكايت ميكند. مصالح بنايي معمولا خاك و خشت و گاهي گچ است. در شهر، خانه‌ها اطراف كوچه‌هاي تنگ را فرا ميگيرند، ولي تقريبا هر شارمندي براي خود خانهاي دارد. در آتن پيش از زمان آلكيبيادس خانه‌ها كوچكند، لكن وي زندگي مجلل و پرتجملل را بنا ميگذارد. روح دموكراسي جلوه فروشي و تظاهر را تحريم ميكند، و احتياط و محافظه كاري اشرافي نيز اين تحريم را شديدتر ميسازد. مردم آتن بيشتر عمر خود را در هواي آزاد به سر ميبرند، و از اين رو، برخلاف مردمي