فصل چهاردهم

هنر يونان در عصر پريكلس

i - آرايش زندگي

گزنوفون در رساله اقتصاد (اكونوميكوس) از قول يكي از اشخاص آن چنين ميگويد:

ديدن پاي افزارهايي كه به ترتيب نوعشان در يك رديف قرار گرفته، و تماشاي جامه‌ها و روي اندازهايي كه بر حسب موارد استعمالشان مرتب شدهاند، دلانگيز است; همچنين، مشاهده گلدانهاي شيشهاي و ظروف غذاخوري، و نيز ديدن وسايل طباخي كه جملگي از روي ذوق و با نظمي خاص چيده شدهاند، با وجود خنده‌هاي تمسخرآميز بازاريان بيذوق و كودن و جسور، با لطف فراوان همراه است، آري، چيزهايي كه قرينه باشند و با نظم و ترتيب پهلوي هم قرار گيرند، بدون استثنا، زيباتر جلوه ميكنند. اين اشيا، در آن حال، به صورت مجموعهاي هماهنگ در ميآيند، و مركزي كه از پيوستن آنها پديد ميآيد، داراي زيبايي خاصي است كه بر اثر فاصله اجزاي ديگر اين مجموعه كاملتر به نظر ميرسد.

اين چند جمله، كه از گفته‌هاي يك سردار بزرگ يوناني است، نمودار وسعت و سادگي و قدرت احساس زيبايي در بين آن مردم است. احساس وزن و شكل، دقت و وضوح، و توجه به نظم و تناسب، خاصيت اصلي فرهنگ يونان است. اين خاصيت در شكل و تزيين هر كاسه و گلدان، هر مجسمه و تصوير، هر معبد و مقبره، و هر شعر و نمايشنامه يوناني دخالت دارد، و حتي در آثار علمي و فلسفي آن نيز مشهود است. هنر يونان تجسم عقل است: نقاشي آن منطق خط; حجاريش قرينه پرستي; و معماريش هندسه سنگهاي مرمر. هنر پريكلس از حالات و عواطف تند و آتشين عاري است; اشكال غريب و نامانوس در آن وجود ندارد; و از طريق عوامل شگفتانگيز و ناشناس به ايجاد تازگي و تجدد نميپردازد. مقصود نمايش گسيختگي و بينظمي واقعيات نيست; بلكه غرض درك ذات روشني بخش اشيا و ارائه امكانات نهايي و