استعمال لعاب كمرنگ يا پر رنگ پديد ميآوردند; طرح تصاوير را به نحوي ميريختند كه حدود خطوط خارجي، عمق، و چين و شكنهاي جامه‌هاي زنان، همه، نمايش داده ميشد. در اين عصر، كورنت و گلا (در سيسيل) از مراكز نقاشي روي گلدان بودند; ولي برتري آتنيان در اين زمينه قابل ترديد نبود. سفالگران كراميكوس را رقابت همكاران ديگر از ميان نبرد، بلكه پيدايش هنر تزييني ديگري موجب زوال كارشان گرديد. نقاشان روي گلدانها، با تقليد شيوه‌ها و موضوعات ديوارنگاران، در اين مبارزه قد برافراشتند; ولي ذوق و سيلقه زمان مخالف ايشان بود، و رفته رفته با نزديك شدن قرن چهارم، سفالگري به صورت يكي از صنايع مفيد درآمد و از قلمرو هنر دور شد.

ii - اعتلاي هنر نقاشي

تاريخ نقاشي يونان، به نحوي مبهم، به چهار مرحله تقسيم ميشود. در قرن ششم ق‌م، نقاشي اغلب به كار تزيين پشت گلدانها ميرود; در قرن پنجم، در معماري دخالت ميكند و بناهاي عمومي و مجسمه‌ها را آرايش ميدهد; در قرن چهارم، به امور خانگي و فردي ميپردازد; خانه‌ها را زينت ميدهد، و چهره‌هاي اشخاص را تصوير ميكند; و در عصر توسعه فرهنگ يونان، جنبه اختصاصي به خود ميگيرد و به صورت تصاويري قاب شده، به خريداران خصوصي فروخته ميشود. نقاشي يونان از صورتسازي و طراحي ساده سرچشمه ميگيرد، و تا پايان نيز، به طور كلي، از حدود طرح و رسم اشكال تجاوز نميكند. اين هنر، در طي دوران تكامل خود، سه روش را به كار ميبندند: فرسكو يا تصوير بر روي گچ مرطوب; نقاشي بر پارچه يا صفحه مرطوب به وسيله رنگهاي مخلوط با سفيده تخم مرغ; و رنگآميزي به وسيله تركيبي از رنگ و موم مذاب. دنياي قديم بيش از اين به نقاشي رنگ و روغن نزديك نميشود. پليني، كه در زودباوري رقيب هرودوت است، با ايقان تمام ميگويد كه در قرن هشتم هنر نقاشي چندان پيشرفته بود كه كانداولس، پادشاه ليديا، هموزن تصويري كه بولارخوس كشيده بود، طلا داد. ولي همه آغازها اسرارآميزند. اينكه پليني درباره نقاشي بيش از حجاري سخن گفته دليل آن است كه اين هنر در يونان قديم اهميت بسيار داشته; هنرشناسان نيز، چون همه مردم، نقاشيهايي را كه در عصر كلاسيك و در دوران انتشار فرهنگ يونان به وجود آمده است با معماري و حجاري آن سرزمين همپايه ميدانستند.

در يونان قرن پنجم، پولوگنوتوس از لحاظ شهرت همپايه ايكتينوس يا فيدياس بود. ميدانيم كه وي در سال 472 در آتن بوده است و، شايد به توسط كيمون دولتمند، به تزيين چند بناي عمومي مامور شد و بر ديوارهاي آنها تصاويري نقش كرد. بر بالاي رواقي كه سه قرن بعد نام خود را به فلسفه زنون داد، وي صحنه ((غارت تروا)) را رسم كرد و نام آنجا را به ((رواق آراسته)) مبدل ساخت. اين نقاشي كشتار خونين شب پيروزي را نمايش نميداد، بلكه صبح خاموش و اندوهگين روز بعد را تصوير ميكرد، با فاتحاني كه منظره ويرانيهاي اطراف آرامشان ساخته بود، و