اين مجسمه حتي بر شكوه آن مذهب نيز ميافزود. عظمت اين پيكره، با جلال آن خدا برابر بود.)) از آخرين سالهاي عمر فيدياس اطلاع موثقي در دست نداريم. بنابريكي از روايات، وي به آتن بازگشته و در زندان مرده است. روايتي ديگر بر آن است كه وي در اليس اقامت گزيده و سرانجام در همانجا به سال 432 اعدام شده است. ولي بر هيچ يك از اين روايات نميتوان اعتماد كرد. پس از وي، شاگردانش شيوه او را دنبال كردند و، با رسيدن به پايه استاد خود، مبرهن داشتند كه وي در كار تعليم نيز توفيق بسيار يافته است. آگوراكريتوس، شاگرد دلبند او، پيكره مشهوري از نمسيس تراشيد. آلكامنس مجسمه آفروديته باغات را ساخت، كه به عقيده لوكيانوس از عاليترين شاهكارهاي پيكرتراشي بود. در پايان قرن پنجم، مكتب فيدياس خاتمه يافت، ولي پيكرتراشي يونان بر اثر كارهاي آنان پيشرفت بسيار كرده بود. در آن هنگام كه به سبب جنگ پلوپونزي انحطاط آتن آغاز شد، مكتب فيدياس اين هنر را به سر حد كمال نزديك ساخته، شيوه كار و قواعد آن، را معين داشته، و كالبدشناسي را دريافته و حيات و حركت و زيبايي را در قالب برنز يا سنگ مجسم كرده بود. ولي خاصيت برجسته و مشخص فيدياس آن بود كه به شيوه كلاسيك يعني شيوهاي كه وينكلمان آن را ((شيوه والا)) خوانده است دست يافته و آن را بدقت بيان داشته و نمايش داده است. در اين شيوه قدرت با زيبايي، شور و هيجان با خويشتنداري، حركت با سكون، و گوشت و استخوان با روح و فكر در هم آميخته است. بدين طريق، هنرمندان يوناني، پس از پنج قرن كار و كوشش، دست كم ((آرامش و صفا))يي را كه با خيالپردازيهاي فراوان به يونانيان نسبت داده ميشد مجسم ساختند; مردم پرشور و سركش آتن با مشاهده آثار فيدياس توانستند ببينند كه آدمي، حتي تنها از طريق مجسمه سازي، تا چه حد براي زماني كوتاه به خدايان شبيه شده است.

iv - معماران

1- پيشرفت معماري

در قرن پنجم ق‌م، سبك معماري دوريك يونان را يكسره تسخير كرد. از همه معابدي كه در آن عصر فرخنده برپا شده بود، جز چند بناي يونيايي بر جاي نمانده است; مهمترين آنها ارختئوم و معبد پيروزي بيبال است كه بر آكروپوليس واقع شده. آتيك به قواعد معماري دوريك وفادار بود، و فقط در ستونهاي داخلي پروپولايا و برجسته كاريهاي گرداگرد تسئوم و پارتنون به شيوه يونيايي پرداخت. اينكه ستونهاي دوريك را بلندتر و باريكتر ميساختند، شايد دليل تاثيرات ديگر شيوه