يا نه، و از اين روي خود را نگاه ميداشت. افلاطون، سقراط و آلكيبيادس را دلباخته يكديگر ميشمارد، و گويد كه اين فيلسوف ((همه جا در پي آن جوان خوبروي روان بود.)) گرچه مرد سالخورده ما غالبا عشق خود را به صورت افلاطوني آن نگاه ميداشت، به امردان و روسپيان ممتاز نيز شيوه‌هاي جلب عشاق را ميآموخت. وي، در نهايت شهامت، به ((تئودوتا))ي روسپي، كه به وي گفته بود ((بيشتر به ديدار من بيا))، وعده ياري و مساعدت داد. خوش خلقي و مهرباني سقراط چنان موثر بود كه كساني كه به دريافت آراي سياسي او نايل ميشدند، آراي اخلاقيش را نيز بآساني تحمل ميكردند. پس از مرگ او، گزنوفون در بارهاش چنين گفت: ((عدالت وي به حدي بود كه در ناچيزترين امور بر كسي ظلم روا نميداشت.

... چنان اعتدال را رعايت ميكرد كه هرگز لذت را بر فضيلت و تقوا رجحان نمينهاد; چنان خردمند بود كه هيچ گاه در تميز نيك و بد خطا نميكرد. ... در تشخيص خيم و خويهاي ديگران آن قدر بصيرت داشت، و چنان همگان را به كسب فضيلت و شرافت بر ميانگيخت كه نيكترين و نيكبختترين مردمان آرزو ميكردند كه چون او باشند.)) نيز افلاطون، با سادگي و صراحتي موثر، چنين بيان داشته است: ((وي براستي عادلترين، عاقلترين، و نيكترين مردي است كه من در عمر خود ديدهام.))

2- خرمگس معركه

سقراط سخت كنجكاو و اهل جدل و مباحثه بود. از اين روي به تحصيل فلسفه پرداخت و يكچند نيز مجذوب سوفسطاييان گشت; چه، در دوران جواني وي، سوفسطاييان آتن را تسخير كرده بودند. به هيچ دليل نميتوانيم گفت كه ملاقات و مباحثات سقراط با پارمنيدس، پروتاگوراس، گورگياس، پروديكوس، هيپياس، و تراسوماخوس را افلاطون از خود ساخته است. شايد سقراط زنون را، كه در حدود 450 به آتن آمده بود، ملاقات كرده و تحت تاثير روش جدلي (ديالكتيكي) وي قرار گرفته باشد. سقراط چنان به روش زنون دلبستگي يافت كه تا پايان عمر از آن جدا نشد. شايد وي آناكساگوراس را نيز ميشناخته; اگر شخصا با او آشنايي نداشته، بر عقايدش آگاهي تمام داشته است. زيرا يكچند نزد آرخلائوس ملطي، كه شاگرد زنون بوده، تحصيل فلسفه ميكرده است. آرخلائوس در آغاز كار به طبيعيات مشغول بود، و در پايان عمر به تحقيق در امور اخلاقي پرداخت. وي اصل و اساس اخلاقيات را از روي قواعد عقل توجيه و تفسير ميكرد، و شايد سقراط نيز به متابعت او از علم به اخلاق رو كرد. سقراط از اين راه‌ها به سوي فلسفه جلب شد، و از اين روي بود كه گفت: ((بزرگترين شاديهاي من در آن است كه هر روز از فضيلت گفتگو كنم; در خود و در ديگران به تفحص پردازم; زيرا وجودي كه مورد آزمايش و بررسي دقيق قرار نگيرد شايسته آدمي