شعر بر آن منقوش است، به دست آمده كه ظاهرا كار شاگردان استاد بوده است. اگر مطالبي را كه از نوشته‌هاي يونان قديم درباره مجسمه سازي باقي مانده است كنار هم بگذاريم، تعداد مجسمه‌هاي اصلي پراكسيتلس به چهل ميرسد، كه بدون شك جزئي از آثار فراوان او بوده است. در آثار او قدرت و عظمت و وقار و شخصيت فيدياس را نميبينيم. خدايان جاي خود را به فرونه، معشوق پراكسيتلس، پرداختهاند، و عشق خصوصي جاي موضوعات مهم اجتماعي را گرفته است. با اين وجود، هيچ استادي در قدرت سبك و نيروي معجزآسايي كه شريفترين و لطيفترين احساسات آدمي را بآساني از سنگ بتراشد به پاي پراكسيتلس نميرسد. فيدياس دوريايي بود، پراكسيتلس يونيايي است; در او نويد آن فتوحات فرهنگي اروپا را ميبينيم كه از پس فتوحات اسكندر واقع شد.

vi - سكوپاس و لوسيپوس

درباره زندگي سكوپاس جز كارهايش، كه داستان واقعي زندگي هر كسي است، چيزي نميدانيم; اما حتي هيچ يك از آثارش را هم با اطمينان نميشناسيم. سر فربه و جنگجوي مجسمه‌هايي كه ساختن آنها را به وي نسبت ميدهند، يا آنهايي كه از روي كارهاي او تقليد شدهاند، حكايت از خلق و خوي تند و احساسات نيرومند او ميكند. چنانكه ديديم، سكوپاس، در تگئا، هم به عنوان معمار و هم مجسمهساز خدمت ميكرد و در اين كار چنان تسلط و نرمشي از خود بروز داد كه از زمان فيدياس تا ميكلانژ بيسابقه بوده است. در اثر حفاريهايي كه شده، فقط چند قطعه از كارهاي تزييني او را يافتهاند، كه مهمترين آنها دو سر خرد شده مجسمهاي است كه صورت چاق و گرد و نگاه محزون آدم فراموش شدهاي را دارند كه مشخصه كارهاي اوست. ديگر، مجسمه مردانه ((آتالانته)) است كه آن هم صدمه بسيار ديده است. سري از مجسمه ((ملئاگر)) در ويلاي مديچي در رم موجود است كه شباهت عجيبي به آثار فوق دارد. در اين مجسمه نيز همان گونه‌هاي پر، چشمان محزون و متفكر، پيشاني برجسته در بالاي بيني، لبهاي هوسباز، و زلفان مجعد شانه نخورده ديده ميشود. شايد اين سر را روميها از روي ((ملئاگر)) اثر سكوپاس ساختهاند كه نشان دهنده بخشي از شكار كالودون باشد. سر ديگري در موزه مترپليتن نيويورك موجود است كه بدون شك اثر خود سكوپاس است، يا از روي مدل اصلي كپيه شده است. اين اثر نيز، با وجود درشتي و نيرومنديي كه دارد، زيبا و هوشمندانه ساخته شده، و يكي از زندهترين آثار مجسمه سازي باستان به شمار ميرود.

پاوسانياس نقل ميكند كه: سكوپاس در شهر اليس ((مجسمهاي مفرغي از آفروديته ساخت كه روي بز نري از برنز نشسته است.)) در شهر سيكوئون مجسمه مرمري از ((هراكلس)) ساخت كه شبيه آن در لنز داون هاوس لندن موجود است; عضله بندي آن برگشت به سبك مردانه پولوكليتوسي

سرديس ملئاگروس، كپيه روميها از روي كار سكوپاس ()، موزه مديچي، رم،