سرداران اسكندر به نام نئارخوس ازدهانه رودخانه سند در امتداد سواحل جنوبي آسيا تا رودخانه فرات كشتيراني كرد. دفتر يادداشت دريانوردي او، كه قطعاتي از آن در ((اينديكا)) اثر آريانوس برجاي مانده، يكي از ذخاير باستاني علم جغرافياست. ((زمينسنجي)) يعني اندازهگيري سطوح فرو رفتگيها، برجستگيها، حجمها، و موقعيت زمين قبلا به عنوان رشتهاي جدا از هندسه مستقر شده بود. فيليستيون اهل لوكري ايتاليا در اوايل اين قرن شروع به تشريح حيوانات كرد و قلب را دستگاه تنظيم بدن و پايگاه روح ناميد.

ديوكلس اهل كاروستوس ائوبويا، در حدود سال 370، رحم حيوانات را تشريح كرد، وضع جنين انسان را از 27 تا 40 روزگي شرح داد، و تشريح و نطفهشناسي و جنينشناسي و مامايي را پيشرفت داد. نيز اين اشتباه مورد علاقه يونانيها را شيوع داد كه هر دو جنس مذكر و مونث براي ايجاد نطفه تخمك ايجاد ميكنند.

آسپاسياي ديگري طبيب مشهور قرن چهارم آتن گرديد، و در علوم مختلفه امراض زنان و جراحي و ساير رشته‌هاي طب نامور شد. از ترس اينكه مبادا علم پزشكي ميزان مرگ و مير را بيش از مقدار توليد مواد غذايي پايين آورد، آينياس تاكتيكوس، اهل آركاديا، كتابي در سال 360 در آيين جنگ نوشت كه اولين كتاب كلاسيك يونان درباره هنر جنگ است. انتشار اين كتاب درست مصادف بود با پيدايش فيليپ و اسكندر.

ii - مكاتب سقراطي

1 - آريستيپوس

اگر قرن چهارم شاهد پيشرفت قابل ملاحظه علوم نبود، در عوض فلسفه رونق فراوان داشت. متفكران اوليه فلسفه‌هاي مبهمي درباره زندگي مطرح كرده بودند، سوفسطاييان نسبت به همه چيز جز معاني بيان شك ميكردند، و سقراط هزاران سوال طرح كرده و به هيچ كدام جواب نداده بود. ولي اكنون از تمام بذرهايي كه در دويست سال گذشته در زمينه فلسفه پاشيده شده بود، جوانه مكتبهاي بزرگي در علوم ماوراالطبيعه، اخلاق، و سياست بيرون زده بود. آتن، كه آن قدر فقير شده بود كه نميتوانست خدمات پزشكي دولتي را ادامه دهد، دانشگاه‌هاي خصوصي متعدد تاسيس كرده بود. به قول ايسوكراتس، آتن ((مدرسه يونان)) و پايتخت فرهنگي و داور تمام يونان شده بود. فيلسوفان، كه مذهب قديم را ضعيف ساخته بودند، ميكوشيدند تا طبيعت و عقل را جانشين آن كرده، تكيه گاهي براي اخلاق و راهنمايي براي زندگي بيابند.

در ابتدا به اكتشاف راه‌هايي كه سقراط گشوده بود پرداختند. هنگامي كه سوفسطاييان به طور كلي بيشتر هم خود را مصروف تدريس معاني بيان ميكردند و از صورت طبقه خاصي خارج شده بودند، شاگردان سقراط مراكز طوفانخيز فلسفه‌هاي كاملا متفاوت شده بودند. ائوكليدس مگارايي، كه اغلب سر درس سقراط در آتن حاضر ميشد، به قول تيمون آتني ((شهر خود را در آتش نفاق)) شعلهور ساخت و ديالكتيك زنون الئايي و سقراط را تبديل به جدال لفظي يا هنر