فصل بيست و دوم

اسكندر

i - روح يك فاتح بزرگ

زندگي فلسفي ارسطو، پس از آنكه دانشجوي شهنژاد خود اسكندر را ترك گفت، با زندگي سپاهي شاگردش همانند بود; هر دو زندگي سرشار از پيروزي و تفكر منطقي بود. شايد اشتياق به ايجاد وحدت، كه تا حدي بر فتوحات اسكندر شكوه و عظمت بخشيد، از جانب اين فيلسوف به ذهن آن جوان القا شده بود. به احتمال بيشتر، اسكندر قوت اراده و تصميم را از حس جاهطلبي پدر، و تندخويي را از خون مادر به ارث برده بود. براي شناسايي اسكندر بايد به خاطر داشت كه اشتياق خمرآميز فيليپ و روح وحشيانه مادرش اولومپياس در عروق او جاي گرفته بود. علاوه بر اين، اولومپياس ادعا ميكرد كه نواده اخيلس است، و به همين مناسبت ايلياد جذبه خاصي براي اسكندر داشت. هنگامي كه از تنگه داردانل ميگذشت، به گمان خود، در جاي پاي اخيلس قدم بر ميداشت; و چون آسياي صغير را فتح ميكرد، به زعم خود، عملياتي را كه جدش در شهر تروا آغاز كرده بود تكميل ميكرد. اسكندر طي لشكركشيهاي خود يك نسخه از ايلياد را، كه حواشي آن به قلم ارسطو موشح بود، با خود همراه داشت و آن را اغلب زير بالش و كنار خنجر خود قرار ميداد; با اين عمل گويي هدف و وسيله نيل به آن را پيش خود مجسم ميساخت.

لئونيداس مولوسيايي تندخو تربيت بدني اسكندر جوان را عهده دار بود، لوسيماخوس به وي درس ادب آموخت، و ارسطو كوشيد مغز او را پرورش دهد. فيليپ ميخواست اسكندر فلسفه بياموزد تا ((مرتكب اعمالي شبيه به بسياري اعمالي كه متاسفانه من مرتكب شدهام نشود.)) ارسطو تا حدي اسكندر را يوناني بار آورد. اسكندر در سراسر عمرش ادبيات يونان را تحسين ميكرد و بر تمدن آن رشك ميبرد. در مهماني وحشيانهاي كه اسكندر در آن كليتوس