فصل بيست و سوم

يونان و مقدونيه

i - مبارزه در راه كسب قدرت

همان طور كه انديشه دنيا را به گروه‌ها، افراد، و اشيا تقسيم ميكند، مورخان نيز گذشته را به ادوار، سالها، و حوادث منقسم مينمايند. ولي تاريخ، مانند طبيعت، تنها تداوم را در ميان تغيير ميشناسد: تاريخ جهش ندارد. يونان هلنيستي مرگ اسكندر را ((انتهاي يك عصر)) تلقي نكرد; بلكه آن را شروع ((عصر جديد)) و مظهر جواني و نيرومندي دانست. مردم يونان اطمينان داشتند كه به عاليترين مرحله رشد و بلوغ فكري رسيدهاند و رهبرانشان، جز اسكندر كه قابل مقايسه با هيچ كس نبود، به عظمت و اقتدار رهبران گذشته هستند. اين پندار از چند لحاظ صحيح بود. تمدن يونان همراه آزادي آن نمرد، بلكه بر عكس سرزمينهاي جديدي تسخير كرد و از سه جهت پيشرفت نمود; زيرا به وجود آمدن امپراطوريهاي بزرگ محدوديتهاي سياسي ارتباطات كوچنشيني و بازرگاني را از ميان برداشت. يونانيها كه هنوز هوشيار و فعال بودند هزار هزار به آسيا، مصر، اپيروس، و مقدونيه ريختند; و نه تنها گل يونيايي دوباره شكفت كه خون و زبان و فرهنگ يوناني راه خود را به سوي آسياي صغير، فينيقيه، فلسطين، سوريه، بابل، و بينالنهرين و حتي باكتريا و هندوستان باز كرد. روح يوناني هرگز به اين حد اشتياق و دليري نشان نداده بود; ادب و هنر آن هم فتحي به اين عظمت نكرده بود.

شايد به همين دليل است كه مورخان عادت دارند تاريخ يونان را با اسكندر تمام كنند; زيرا بعد از او وسعت و پيچيدگي دنياي يونان وحدت نظر تاريخي يا تسلسل داستان مورخان را بر هم ميزند. نه تنها پس از اسكندر سه حكومت مقدوني و سلوكي و مصر تاسيس يافت، بلكه صدها كشور شهر يوناني با مدارج مختلف استقلال به وجود آمد، چندين اتحاديه و جامعه تشكيل شد، حكومتهاي نيمه يوناني در اپيروس، يهودا، پرگامون، بيزانس، بيتينيا،