پايان سخن

ميراث يوناني ها

تمدن يونان هنوز نمرده بود و چند قرن ديگر زندگي در پيش داشت; و وقتي هم مرد، ميراثي براي ملتهاي اروپا و خاور نزديك بر جاي گذاشت كه در دنيا نظير نداشته است. هر يك از مهاجرنشينهاي يوناني جوهر هنر و فلسفه يونان را به رگهاي فرهنگي كشورهاي ساحلي به اسپانيا و گل، اتروريا و روم، مصر و فلسطين، سوريه و آسياي صغير، و سواحل درياي سياه تزريق كردند. اسكندريه بندري بود كه بار كشتيهاي تجاري و فكر و انديشه در آن مبادله ميشد: از موزه اسكندريه و كتابخانه آن آثار و نظريات شاعران، رازوران، فيلسوفان، و دانشمندان يوناني به وسيله محققان و دانشپژوهان به سوي شهرهاي مديترانه روان ميشد. روم ميراث يونان را به صورت هلنيستي آن اقتباس كرد; نمايشنامه نويسان مناندروس و فيلمون را تقليد ميكردند; شاعرانش از سبك و ميزان و موضوعهاي ادبيات اسكندريه پيروي مينمودند; قوانينش بر مبناي قوانين شهرهاي يوناني تدوين شدند; و بعدها حتي تشكيلات سلطنتي نيز برپايه حكومتهاي سلطنتي يوناني شرقي شكل گرفت. هلنيسم بعد از فتح يونان به وسيله روم، همان طور كه مشرق زمين را در واقع تسخير كرد، روم را مسخر ساخت. به هر جا كه روم قدرت خود را بسط ميداد انوار تمدن هلني منتشر ميشد.

امپراطوري بيزانس فرهنگ يوناني را با فرهنگ آسيايي پيوند داد و بخشي از ميراث يونان را به خاور نزديك و اسلاوهاي شمالي منتقل كرد. مسيحيان سوريه مشعل آن تمدن را به دست گرفتند و به اعراب سپردند، و آنها نيز آن را به افريقا و اسپانيا بردند. دانشمندان بيزانسي، مسلمان، و يهودي شاهكارهاي يونان را عينا، يا از طريق ترجمه، به ايتاليا بردند، و در ابتدا فلسفه مكتبيون را عرضه كردند، و سپس التهاب رنسانس را موجد شدند: از زمان رنسانس تاكنون روح يوناني چنان در تمدن