iii- افسانة بودا

زمينة آيين بودا- تولد شگفت‌آور- جواني- رنجهاي زندگي- گريزاز خانه- سالهاي رياضت‌كشي- روشنفكري- بينش نيروانه

امروز، از وراي 2500 سال، پي‌بردن به چگونگي آن شرايط اقتصادي، سياسي، و اخلاقيي كه دينهايي چون دين بودا و آيين جين را چنين رياضت پيشه و تلخكام كرده دشوار است. بيشك از زمان استقرار حكومت آرياييها در هند پيشرفت بسياري حاصل شده بود: شهرهاي بزرگي چون پاتليپوتره و ويشالي ساخته شده بود؛ از صنعت و تجارت، ثروت و از ثروت فراغت پديد آمده بود، و فراغت هم دانش و فرهنگ را شكوفا كرده بود. احتمالا ثروت هند بود كه لذت‌طلبي و ماده‌گرايي قرون هفتم و هشتم ق‌م را به وجود آورده بود. دين در ثروت و غنا نمي‌بالد؛ حواس از تنگناهاي پارسايانه آزاد مي‌شود، و فلسفه‌هايي عرضه مي‌دارد كه آزادي آنها را تصديق كند. در هند روزگار بودا، مانند چين در زمان كنفوسيوس و يونان در عهد پروتاگوراس- از روزگار خودمان حرفي نمي‌زنيم-، زوال معنوي دين كهن شكاكيت در اخلاق و هرج و مرج اخلاقي را به وجود آورده بود. آيين جين و بودا، گرچه از الحاد ماليخوليايي يك عصر پندار زدوده و بيدار آبستن بودند، خود واكنشهاي دينيي بودند كه روياروي عقايد لذتجوي يك طبقة «آزاد شده» و فراغبال دنيا دوست ايستاده بودند.

سنت هندي شودودنه، پدر بودا، را مرد دنيا و عضو طايفة گئوتمه از قبيلة مغرور شكيه، و فرمانروا يا شاه كپيله وستو، شهري دردامنة سلسله جبال هيمالايا، وصف مي‌كند. اما ما چندان چيز مسلمي دربارة بودا نمي‌دانيم؛ و اگر در اينجا داستانهايي نقل مي‌كنيم كه پيرامون نام او گرد آمده، نه به اين دليل است كه اين داستانها تاريخي است، بلكه به اين اعتبار است كه اينها يك بخش اساسي ادبيات هند و دين‌آسيايي را تشكيل مي‌دهد. دانشمندان زمان تقريبي تولد او را 563 ق‌م مي‌دانند و ديگر جز اين چيزي نمي‌گويند؛ افسانه ماجرا را دنبال مي‌كند و به شيوه‌هاي غريبي آن را باز مي‌گويد. يكي از آنها داستانهاي جاتكه است. گويند در آن روزگار:

& 9;