تحت الشعاع قرار داد. افكار يونانيها دوباره معطوف مباحث نظري شد، و صناعت يونان به كار بردگان قناعت كرد. يونانيها با مغناطيس آشنايي داشتند، و خاصيت الكتريكي كهربا را ميدانستند، ولي در اين نمودهاي عجيب امكان بهره برداري صنعتي نميديدند. دنياي باستان، غير آگاهانه، به اين نتيجه رسيد كه ((مدرن شدن)) به زحمتش نميارزد.

iii - آريستارخوس، هيپارخوس، اراتستن

انگيزش و شكوفايي هلنيستي رياضيات و نجوم يوناني به ترتيب مديون مصر و بابل بود. اسكندر باب مشرق را به سوي يونان گشود، و تبادل آرا و انديشه‌ها از نو به جريان افتاد. سه قرن پيش، همين تبادل و داد و ستد به تولد علم يوناني در يونيا ياري كرده بود. رشد بيش از انتظار علوم يونان در عصر هلنيستي، يعني هنگامي كه هنر و ادبيات يونان رو به زوال بود، مديون مناسبات مجدد يونان با مصر و خاور نزديك بود.

آريستارخوس ساموسي عامل درخشان فترتي است كه در سلطه نظريه زمينمركزي در علم نجوم يونان پديد آمد. وي در چنان آتش اشتياقي ميسوخت كه تقريبا در كليه شعبات نجوم تحصيل كرد، و در بسياري از آنها تشخص يافت. در تنها رسالهاي كه از وي بر جاي مانده، در باب ابعاد و فواصل خورشيد و ماه، كوچكترين اشارهاي به نظريه خورشيد مركزي نميكند، بلكه برعكس، چنان فرض ميكند كه ماه و خورشيد در مداري به دور زمين ميگردند. اما ارشميدس، در كتاب ماسه شماري، بصراحت ((فرضيهاي را كه ثوابت و خورشيد بيحركتند، و زمين در محيط دايرهاي كه خورشيد در وسط آن قرار گرفته به دور خورشيد ميگردد، به آريستارخوس نسبت ميدهد; و پلوتارك گزارش ميدهد كه كلئانتس رواقي معتقد بود كه آريستارخوس را بايد به دليل اينكه ((آتشدان دنيا، يعني زمين، را به حركت انداخته))، محكوم كرد.

سلوكوس سلوكيهاي نظر خورشيد مركزي را تاييد كرد، ولي محافل علمي يونان خلاف آن راي دادند.

آريستارخوس هم گويا نظر خود را، بالاخره پس از اينكه نتوانست آن را با حركات دوراني تصوري اجرام سماوي وفق بدهد، رها كرد; زيرا تقريبا تمام عالمان يوناني